Mensen in zorgberoepen: chronisch zieke patiënten met vermoeidheidsklachten
Het helpen, ondersteunen en begeleiden van ouderen is een belangrijke taak. Werk dat betekenis geeft. Een beroep met een doel. Aan de andere kant: verpleging en verzorging is zwaar werk. Maar vooral in de gezondheidszorg is dit werk onmisbaar. En we zullen allemaal op een dag oud zijn. Hiermee is het verpleegkundig beroep toekomstbestendig. En voor velen is het nog steeds een roeping in het leven. Maar de cijfers spreken een andere taal en duiden niet op een hoge mate van tevredenheid met het werk. Steeds minder mensen, vooral vrouwen, zijn bereid dit soort werk te doen. Wereldwijd is 90% van alle zorgverleners vrouw en het merendeel werkt fulltime. Maar slechts weinigen blijven lang in hun functie. En zelfs daar waar de motivatie hoog is: veel vrouwen die in de zorgsector werken, of het nu in ziekenhuizen, verzorgingstehuizen of in de thuiszorg is, gooien de handdoek in de ring omdat ze onder de huidige omstandigheden, mentaal of fysiek, niet meer kunnen of willen doorwerken.
Om een idee te geven van de omvang van het probleem: in een industriële economie als Duitsland zijn werkgevers gemiddeld 183 dagen nadat werknemers hun ontslag hebben ingediend, nog steeds op zoek naar vervanging. Dit is een duidelijk teken dat er een tekort is aan gekwalificeerd personeel. De gemiddelde leeftijd van zorgverleners in Duitsland is 50 jaar. In andere westerse landen, zoals Zweden en Canada, is de situatie vergelijkbaar. Het imago van zorgberoepen in Zweden is beter dan in Duitsland, omdat vrijwel alle zorgmedewerkers daar een universitaire opleiding hebben. Toch is hiermee het probleem van een gebrek aan nieuwe aanwervingen en een toestroom van jong talent nog niet opgelost.
Onlangs luidde de Wereldgezondheidsorganisatie de noodklok. De WHO stelde in haar rapport uit 2020 dat het wereldwijde tekort aan zorgpersoneel ongeveer 5,9 miljoen bedraagt. Miljoenen zij-instromers leveren nu al ondersteuning in de branche. Om een zorgcrisis te voorkomen, zou elk land het aantal zorgverleners dat jaarlijks een opleiding voltooit met gemiddeld 8% moeten verhogen. Maar hoe kunnen we dat bereiken?
Maak tijd en kwaliteit voor zorg
Volgens de International Council of Nurses (ICN) zijn de problemen in de zorgsector overal ter wereld vergelijkbaar: ten eerste zijn er te veel activiteiten die weinig met zorgverlening te maken hebben en die ook aandacht nodig hebben. Ten tweede wordt het enorme potentieel van zorgpersoneel onderschat en ten derde liggen de lonen in deze sector lager dan in vergelijkbare beroepen. Het onvermijdelijke is duidelijk. En dat al heel lang.
Vraag medewerkers van mobiele verpleegdiensten naar hun dagelijkse problemen en eisen en alles wordt duidelijk: tijd is schaars en mensen in dit beroep worden gehinderd door te veel bureaucratie. Van het vullen van injectiespuiten met insuline tot het helpen met de lunch: alles moet tegelijk gebeuren. Hieronder lijden de sociale contacten en de tijd die ze met de bewoners doorbrengen. Preventieve maatregelen die gericht zijn op het behoud of zelfs de verbetering van de gezondheid van ouderen, blijven daardoor achterwege. Laten we niet vergeten: bij de opleiding Geriatrische zorg draait het om holistische zorg, waarbij rekening wordt gehouden met individuele behoeften. Maar juist dat wordt in het dagelijkse werkleven vaak verwaarloosd. Er zijn oplossingen nodig waarmee tijd kan worden vrijgemaakt voor zorg en die de motivatie van het personeel verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan het digitaliseren van zorgdocumentatie, nieuwe, flexibelere werktijdmodellen en de gerichte inzet van vrijwillige hulpverleners. Alles wat tijd vrijmaakt, draagt bij aan een hogere werktevredenheid en een grotere loyaliteit van werknemers aan hun bedrijf.
Meer waardering voor werk in de zorg
En hoe zit het met het potentieel van zorgverleners? Er zijn landen waar personeelsleden meer verantwoordelijkheid dragen. Terwijl in Duitsland artsen taken delegeren aan zorgverleners, geldt in landen als Zwitserland, Nederland en Zweden het principe van individuele verantwoordelijkheid. Zorgverleners hebben meer vrijheid bij het nemen van beslissingen, waardoor ze zelf oplossingen kunnen bedenken voor de beste behandeling van de personen waarvoor ze zorgen. Dit zorgt voor werkplezier en vergroot de waardering. En het opent de mogelijkheid voor zelf-organisatie. Dit zorgt er vervolgens voor dat banen aantrekkelijker worden en beter betaald worden. Ook de academisering van dit beroepsveld kan hieraan bijdragen en tegelijkertijd zorgen voor een hoger kwalificatieniveau. Dit, gecombineerd met een eerlijk loon, creëert aanzien. En daarmee komen we terug bij wat we aan het begin zeiden: banen in de zorg moeten zinvol zijn. En het zou in het belang van iedereen moeten zijn om nú al te beginnen met het veranderen van de zorg van morgen. We worden tenslotte allemaal niet jonger. Personen die in 2020 geboren zijn, hebben een gemiddelde levensverwachting van 81 jaar. En wie wil er nou niet goed verzorgd worden in de laatste levensfase? En zo lang mogelijk fit en gezond blijven?
Dit artikel is onderdeel van ons klantmagazine 'PROconcept'. Een digitale versie van het magazine is beschikbaar als download.
